Nổi mề đay: Nguyên nhân, Dấu hiệu, Triệu chứng & Cách điều trị

I - Nổi mề đay là như thế nào?

Mề đay - còn được gọi là nổi mề đay, phát ban, bệnh hàn hoặc phát ban cây tầm ma - là một dạng phát ban nổi, ngứa xuất hiện trên da. Nó có thể xuất hiện trên một phần của cơ thể hoặc lan rộng trên các khu vực rộng lớn. Phát ban thường rất ngứa và có kích thước từ vài mm đến cỡ bàn tay. Mặc dù khu vực bị ảnh hưởng có thể thay đổi về diện mạo trong vòng 24 giờ, mề đay thường lắng xuống trong vòng vài ngày.

Nổi mề đay có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, chẳng hạn như: chân, cánh tay, mặt, toàn thân…

II - Một số kiểu mề đay thường gặp

Nổi mề đay thường được chia làm 2 loại chính: nổi mề đay cấp tính và nổi mề đay mãn tính:

• Nổi mề đay cấp tính: nếu mề đay hết hoàn toàn trong vòng 6 tuần.
• Nổi mề đay mãn tính: trong một số trường hợp hiếm hơn, phát ban vẫn tồn tại hoặc xuất hiện và biến mất hơn 6 tuần, thường là trong nhiều năm.

Một loại mề đay hiếm gặp hơn, được gọi là viêm mạch mề đay, có thể khiến các mạch máu bên trong da bị viêm. Trong những trường hợp này, vết thương kéo dài hơn 24 giờ, đau hơn và có thể để lại tình trạng bầm tím.

Mề đay cấp tính (còn được gọi là mày đay ngắn hạn) là một tình trạng phổ biến, ước tính ảnh hưởng đến khoảng 1/5 người ở một thời điểm nào đó trong cuộc đời của họ. Trẻ em thường bị ảnh hưởng bởi tình trạng này, cũng như phụ nữ từ 30 đến 60 tuổi và những người có tiền sử dị ứng.

Mề đay mãn tính là một tình trạng lâu dài. Một người bị mề đay mãn tính có thể nổi mề đay hàng ngày trong nhiều tháng hoặc nhiều năm. Không thể lây bệnh nổi mề đay từ người sang người khác.

III - Nổi mề đay có triệu chứng như thế nào?

Nổi mề đay thường có những đặc điểm và triệu chứng sau:

• Các tổn thương da nổi lên đặc trưng có thể xuất hiện ở bất kỳ vùng nào trên cơ thể.
• Các vết nổi thường xuất hiện thành từng đợt.
• Người bệnh có xu hướng ngứa ngáy, khó chịu tại các vùng nổi mề đay.
• Nổi mề đay có thể có màu hồng, đỏ hoặc màu da.
• Khi ấn vào giữa các vết màu có thể mờ đi.
• Các vết sưng thường kéo dài không quá 24 giờ
• Kích thước của chúng có thể dao động từ kích thước của một đến vài inch.
• Nổi mề đay không phải lúc nào cũng xuất hiện dưới dạng “da gà”. Các tổn thương cũng có thể là: những đốm nhỏ, đốm màu, vùng da bị mỏng đi và nổi lên khỏi bề mặt da.

IV - Nguyên nhân gây ra hiện tượng nổi mề đay

Mề đay xảy ra khi histamin và các chất hóa học khác được giải phóng từ dưới bề mặt da, khiến các mô sưng lên.

1. Nguyên nhân nổi mề đay cấp tính

Khoảng một nửa số trường hợp không xác định được nguyên nhân gây ra mề đay cấp tính. Một số nguyên nhân được tìm thấy, bao gồm:

• Dị ứng thực phẩm: các loại thực phẩm như đậu phộng, trứng, phô mai…
• Phản ứng dị ứng: các yếu tố môi trường như phấn hoa, bụi bẩn hoặc hóa chất.
• Nhiễm trùng: có thể từ những vấn đề tương đối nhỏ như cảm lạnh hay đến những vấn đề rất nghiêm trọng, chẳng hạn như HIV.
• Côn trùng cắn và đốt
• Tác dụng phụ của thuốc: thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm…
• Các tác nhân vật lý: như áp lực lên da, thay đổi nhiệt độ, ánh sáng mặt trời, tập thể dục hoặc kích ứng với nước.

2. Nguyên nhân nổi mề đay mãn tính

Mề đay mãn tính có thể xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công các mô của chính nó. Đây được gọi là một phản ứng tự miễn dịch. Khoảng 1/3 đến một nửa số trường hợp nổi mề đay mãn tính được cho là có liên quan đến tự miễn dịch.

Người ta không biết tại sao nổi mề đay tự miễn dịch phát triển, mặc dù đôi khi nó có thể xảy ra kết hợp với các tình trạng tự miễn dịch khác, như:

• Viêm khớp dạng thấp: khi hệ thống miễn dịch tấn công các khớp.
• Lupus: khi hệ thống miễn dịch tấn công các khớp và da, khiến cơ thể thường cảm thấy mệt mỏi.

Mề đay mãn tính cũng có thể liên quan đến các bệnh mãn tính và nhiễm trùng khác, chẳng hạn như:

• Viêm gan siêu vi (nhiễm trùng gan)
• Ký sinh trùng đường ruột
• Tuyến giáp kém hoạt động (suy giáp)
• Tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp)

Mề đay mãn tính có xu hướng đến và đi. Nhiều người nhận thấy rằng một số yếu tố khiến nó xuất hiện trở lại hoặc làm cho các triệu chứng hiện có trở nên tồi tệ hơn. Các yếu tố kích hoạt đôi khi bao gồm:

• Căng thẳng
• Rượu bia
• Cafein
• Nhiệt độ
• Áp lực kéo dài trên da: điều này có thể xảy ra khi mặc quần áo chật
• Thuốc: thuốc giảm đau, thuốc kháng viêm…
• Một số chất phụ gia thực phẩm: chẳng hạn như salicylat, được tìm thấy trong cà chua, nước cam và trà.
• Côn trùng cắn và đốt
• Tiếp xúc với nhiệt, lạnh, áp suất hoặc nước

V - Bệnh nổi mề đay có nguy hiểm không? Có ảnh hưởng gì không?

Bệnh nổi mề đay có nguy hiểm hay không còn tùy thuộc vào tình trạng bệnh và thể trạng cơ thể của mỗi người. Người bệnh sẽ cảm thấy ngứa ngáy, khó chịu khủng khiếp.

Khoảng 1/4 số người bị mề đay cấp tính và một nửa số người bị mề đay mãn tính cũng phát triển phù mạch, đây là tình trạng sưng sâu hơn của các mô. Mề đay mãn tính cũng có thể gây khó chịu, tác động tiêu cực đến tâm trạng và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Những biến chứng nguy hiểm của mề đay phải kể đến như:

• Phù mạch: là tình trạng sưng tấy ở các lớp sâu hơn trên da của một người. Nó thường nghiêm trọng và gây ra bởi sự tích tụ của chất lỏng. Các triệu chứng của phù mạch có thể ảnh hưởng đến bất kỳ bộ phận nào của cơ thể.
• Ảnh hưởng cảm xúc: Mề đay mãn tính có thể có tác động tiêu cực đáng kể đến tâm trạng và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Một nghiên cứu cho thấy nổi mề đay mãn tính có thể có tác động tiêu cực tương tự như bệnh tim . Nó cũng cho thấy rằng 1 trong 7 người bị nổi mề đay mãn tính có một số vấn đề về tâm lý hoặc cảm xúc, chẳng hạn như: căng thẳng, stress, lo lắng…
• Sốc phản vệ: Mề đay có thể là một trong những triệu chứng đầu tiên của phản ứng dị ứng nghiêm trọng được gọi là phản vệ. Sốc phản vệ phải được điều trị y tế kịp thời nếu không muốn gặp tình trạng xấu nhất.

VI - Nổi mề đay có lây không? Có tự khỏi được không?

Nổi mề đay không lây. Tuy nhiên, nếu nó bắt nguồn từ một bệnh nhiễm trùng tiềm ẩn, thì bệnh nhiễm trùng đó có thể lây lan. Ví dụ về các bệnh nhiễm trùng này bao gồm cúm, cảm lạnh thông thường, sốt xuất huyết, viêm gan B…

Ngoài ra, nếu nổi mề đay do côn trùng gây hại, những người khác khi tiếp xúc gần có thể có phản ứng tương tự.

Một trường hợp nổi mề đay không cần điều trị, có thể tự khỏi, vì các triệu chứng thường nhẹ và thường thuyên giảm trong vài ngày. Tuy nhiên, nếu nổi mề đay nặng, sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe cũng như cuộc sống của người bệnh

VII - Điều trị chứng nổi mề đay như thế nào?

1. Điều trị mề đay cấp tính

Nếu các triệu chứng của bạn gây khó chịu hoặc dai dẳng, bạn có thể sử dụng thuốc kháng histamin có bán tại các hiệu thuốc.

Gặp bác sĩ nếu các triệu chứng của bạn trở nên tồi tệ hơn. Nếu các triệu chứng của bạn rất nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc khác, chẳng hạn như một đợt ngắn thuốc viên corticosteroid.

Thuốc kháng histamine

Thuốc kháng histamin ngăn chặn tác động của histamine, giúp hết ngứa và giảm phát ban. Ví dụ về thuốc kháng histamine bao gồm: cetirizine, fexofenadine, loratadine.

Đối với hầu hết mọi người, thuốc kháng histamine hiện đại không gây buồn ngủ, mặc dù có một số trường hợp ngoại lệ. Thuốc kháng histamin cũng có thể gây buồn ngủ nếu dùng chung với rượu. Thuốc kháng histamin thường không được kê cho phụ nữ mang thai.

Viên nén corticosteroid

Bạn có thể được kê toa một đợt ngắn thuốc viên corticosteroid liều cao, chẳng hạn như prednisolone, nếu các triệu chứng của bạn nghiêm trọng. Corticosteroid ức chế hệ thống miễn dịch của bạn, làm giảm các triệu chứng nổi mề đay. Một đợt dùng prednisolone thường kéo dài từ 3 đến 5 ngày. Sử dụng viên nén steroid trong thời gian dài thường không được khuyến khích, vì nó có thể dẫn đến một loạt các tác dụng phụ và biến chứng, chẳng hạn như: huyết áp cao (tăng huyết áp), bệnh tăng nhãn áp, bệnh đục thủy tinh thể, bệnh tiểu đường.

2. Điều trị mề đay mãn tính

Thuốc kháng histamine

Mề đay mãn tính được điều trị bằng thuốc kháng histamine. Tuy nhiên, bạn cần phải uống theo hướng dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả tốt nhất.

Viên nén corticosteroid

Đôi khi, các đợt mề đay nghiêm trọng có thể được điều trị bằng thuốc viên corticosteroid liều ngắn, chẳng hạn như prednisolone. Các tác dụng phụ có thể xảy ra của viên nén corticosteroid bao gồm: tăng khẩu vị, tăng cân, thay đổi tâm trạng, khó ngủ, mất ngủ… Không nên sử dụng corticosteroid lâu dài cho bệnh mề đay mãn tính

Thuốc kháng histamine H2

Có một số loại thuốc kháng histamine khác, bao gồm cả thuốc kháng histamine H2. Thuốc kháng histamine H2 đôi khi có thể hữu ích để điều trị mề đay mãn tính, vì chúng thu hẹp mạch máu, có thể làm giảm mẩn đỏ của da. Thuốc kháng histamine H2 có thể được sử dụng thay thế cho thuốc kháng histamine H1 hoặc kết hợp. Tác dụng phụ của thuốc kháng histamine H2 là không phổ biến, nhưng bao gồm: đau đầu, bệnh tiêu chảy, chóng mặt.

Thuốc đối kháng thụ thể leukotriene

Thuốc đối kháng thụ thể leukotriene là một loại thuốc có thể giúp giảm đỏ và sưng da. Chúng có thể là một giải pháp thay thế lâu dài hữu ích cho việc sử dụng viên nén corticosteroid, vì chúng không có cùng nguy cơ gây ra các tác dụng phụ trên diện rộng. Các tác dụng phụ của thuốc đối kháng thụ thể leukotriene rất hiếm và tương đối nhỏ. Chúng bao gồm đau đầu và buồn nôn.

Ciclosporin

Trong khoảng 2/3 trường hợp, một loại thuốc mạnh có tên là ciclosporin hiệu quả trong việc điều trị mề đay. Ciclosporin hoạt động theo cách tương tự như corticosteroid. Nó ngăn chặn các tác hại của hệ thống miễn dịch và có sẵn ở dạng viên nang hoặc chất lỏng.

Tác dụng phụ của ciclosporin bao gồm: huyết áp cao (tăng huyết áp), vấn đề về thận, tăng mức cholesterol trong máu, đau đầu, tăng khả năng bị nhiễm trùng, đặc biệt là nhiễm trùng ngực, nhiễm trùng đường tiết niệu.

Omaluzimab

Đối với chứng mề đay không phản ứng với thuốc kháng histamine, hiện có những loại thuốc mới hơn, chẳng hạn như omalizumab. Omalizumab được sử dụng bằng cách tiêm và được cho là làm giảm một loại kháng thể có thể đóng một vai trò trong bệnh mề đay.

VIII - Những lưu ý để hạn chế chứng nổi mề đay

Nếu bạn biết nguyên nhân nào gây ra mề đay hoặc làm cho bệnh trở nên trầm trọng hơn, việc tránh tác nhân kích hoạt có thể giúp kiểm soát các triệu chứng của bạn.

Có thể dễ dàng tránh được các chất kích thích như rượu và caffein. Nếu bạn nghĩ rằng một loại thuốc nào đó có thể gây ra các triệu chứng của bạn, hãy liên hệ với bác sĩ đã kê đơn thuốc đó, vì có thể có sẵn các loại thuốc thay thế.

Tránh căng thẳng, lo lắng, đặc biệt nếu các triệu chứng ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của bạn.

Nếu bị mề đay nặng hoặc mề đay vẫn tái phát, bạn có thể áp dụng rằng các phương pháp thư giãn, chẳng hạn như thiền hoặc yoga. Những phương pháp này làm giảm mức độ căng thẳng và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng của bệnh.

Những thông tin trên hy vọng đã cung cấp cho bạn thêm kiến thức về bệnh nổi mề đay, mẩn ngứa. Cách tốt nhất để điều trị bệnh chính là gặp bác sĩ để thăm khám trực tiếp, từ đó tìm được phương pháp điều trị hiệu quả nhất đối với tình trạng bệnh.