1.000 'ông lớn' FDI bị truy thuế 20.000 tỷ đồng, Việt Nam giữ chân "đại bàng ngoại" thế nào?

Các nước ồ ạt truy thuế, Việt Nam làm gì để giữ chân nhà đầu tư ngoại?

Ngày 18/4, Bộ Tài chính tổ chức hội thảo về quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu, kinh nghiệm áp dụng của các quốc gia và giải pháp cho Việt Nam.

Tại hội thảo, ông Hồ Đức Phớc, Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh: "Nếu các quốc gia có công ty mẹ đều thực thi thuế tối thiểu toàn cầu thì các quốc gia này sẽ được thu thêm phần thuế chênh lệch năm 2024 ước tính khoảng hơn 12.000 tỷ đồng", ông Hồ Đức Phớc cho biết.

1.000 'ông lớn' FDI bị truy thuế 20.000 tỷ đồng, Việt Nam giữ chân "đại bàng ngoại" thế nào?
Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc (Ảnh BTC)

"Như vậy, các biện pháp ưu đãi thuế sẽ không còn nhiều tác dụng, từ đó đặt ra thách thức không nhỏ đối với việc duy trì tính cạnh tranh về môi trường đầu tư của Việt Nam", ông bày tỏ lo ngại.

Theo ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Thuế hiện hầu hết các nước có doanh nghiệp đầu tư vào Việt Nam đã ký hoặc tham gia vào thuế tôi thiểu toàn cầu vào năm 2024 trong đó có các nước EU; các nước, vùng lãnh thổ châu Á như Hàn Quốc, Nhật Bản, Hồng Kông, Úc cũng áp dụng thuế này từ năm 2024. Hoa Kỳ cũng sẽ áp dụng thuế này cho các nhà đầu tư nước ngoài từ năm 2024. Tại ASEAN các nước Indonesia, Malaysia và Thái Lan sẽ áp dụng từ năm 2024 và năm 2025…

Ông Minh cho biết, một số nước đã có các giải pháp đảm bảo tính cạnh tranh trong thu hút đầu tư nước ngoài, cụ thể: Chính phủ Thái Lan dự kiến sẽ xây dựng một "gói" pháp lý chính sách để thực hiện thuế tối thiểu toàn cầu, trong đó bao gồm các chính sách mới về: Ưu đãi thuế nội địa, mức thuế tối thiểu trong nước và quy định hỗ trợ khác như hỗ trợ chi phí phát triển cơ sở hạ tầng, trợ giá điện. Ấn Độ có chính sách hỗ trợ chi phí sản xuất công nghệ cao bằng một khoản tiền đối với mỗi chiếc điện thoại trị giá khoảng 130 USD.

"Các nước nhận vốn đầu tư từ nước ngoài, tương tự như Việt Nam đang nghiên cứu để đưa ra chính sách ứng phó thuế tối thiểu toàn cầu, trong đó có việc áp dụng thuế tối thiểu nội địa đạt chuẩn để tránh việc các tập đoàn phải nộp thuế bổ sung đối với phần thu nhập của công ty con có thuế suất thấp hơn mức tối thiểu về các nước có công ty mẹ đóng trụ sở chính, đồng thời cũng nghiên cứu một số giải pháp hỗ trợ về tài chính để giữ chân các công ty thuộc đối tượng của thuế tối thiểu toàn cầu và thu hút các công ty mới", ông Minh cho hay.

Theo lãnh đạo Tổng cục Thuế, về dữ liệu, thông tin thống kê sơ bộ từ cơ sở dữ liệu doanh nghiệp toàn cầu thì hiện có khoảng 1.017 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam có công ty mẹ thuộc đối tượng áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.

Trong đó có khoảng ít nhất trên 100 doanh nghiệp lớn có khả năng chịu ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu nếu áp dụng từ năm 2024 (sau khi đã loại trừ các trường hợp không phải áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu).

"Nếu các quốc gia khác đều áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu bắt đầu từ năm 2024, các quốc gia có công ty mẹ sẽ được thu thêm phần thuế chênh lệch năm 2024 ước tính khoảng 12.000 - 20.000 tỷ đồng (theo số liệu quyết toán thuế năm 2022)", Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh nói.

Đề xuất của Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục thuế là Việt Nam là cần có các giải pháp hỗ trợ tài chính trực tiếp hoặc gián tiếp nhưng phải đảm bảo không vi phạm quy tắc về thuế tối thiểu toàn cầu, phù hợp với cam kết, thông lệ quốc tế, công khai minh bạch, giảm thiểu tác động xấu tới môi trường đầu tư.

Trong đó, "các giải pháp hỗ trợ cần được nghiên cứu ban hành có thể bao gồm việc hỗ trợ các doanh nghiệp trong quá trình đầu tư cơ sở hạ tầng cơ bản cho sản xuất, đầu tư hình thành tài sản cố định cho sản xuất công nghiệp, bảo vệ môi trường, hỗ trợ nhà ở cho công nhân, hỗ trợ bảo hiểm xã hội, y tế cho người lao động, hỗ trợ cho nghiên cứu và phát triển, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ thân thiện môi trường. Để thực hiện được chương trình hỗ trợ nhà nước cũng cần bố trí các nguồn lực tài chính, đất đai, đào tạo nguồn nhân lực để duy trì sức hấp dẫn và ổn định môi trường đầu tư", ông Minh đề xuất.

Thuế tối thiểu toàn cầu do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) khởi xướng nhằm đưa ra chính sách nhằm hạn chế dòng vốn chảy vào các quốc gia đang phát triển. Nhiều quốc gia phát triển trên thế giới như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc (các quốc gia có doanh nghiệp sở hữu vốn đầu tư lớn tại nước ngoài) sẽ áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu 15% lên các công ty đa quốc gia (TNCs) có doanh thu hơn 750 triệu Euro (tương đương 800 triệu USD)/năm bắt đầu từ năm 2024.