Chuyện chưa kể về 4 Nghệ sĩ Ưu tú là phát thanh viên 'huyền thoại' của VTV, thuyết minh nhiều bộ phim kinh điển

Đối với nhiều khán giả truyền hình thuộc thế hệ 8x đổ về trước, giọng đọc và hình ảnh của các phát thanh viên: Kim Tiến, Mạnh Tường, Minh Trí, Thanh Hùng là một phần trong ký ức của họ. Chính những phát thanh viên này đã tạo nên một thời rất riêng của bản tin Thời sự trên VTV. Cả 4 phát thanh viên kể trên đều được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 1993.

Nghệ sĩ Ưu tú Kim Tiến – nữ phát thanh viên có giọng đọc "huyền thoại"

Nghệ sĩ Ưu tú Kim Tiến sinh năm 1948 trong một gia đình có năm anh chị em ở phố Hàng Bông (Hà Nội). Bà học múa từ năm 13 tuổi. Năm 1970, Kim Tiến thi tuyển phát thanh viên cho Đài Tiếng nói Việt Nam, năm 1971 thi vào Đài Truyền hình Việt Nam nhưng cả hai lần đều trượt. Sau đó, bà phải đi con đường vòng vèo, từ đội múa của Ban Văn Nghệ rồi mới trở thành phát thanh viên.

Nghệ sĩ Ưu tú Kim Tiến là phát thanh viên nữ có giọng đọc "huyền thoại" đã nằm sâu trong ký ức nhiều thế hệ. Ảnh: TL

Nghệ sĩ Ưu tú Kim Tiến chia sẻ rằng, thế hệ phát thanh viên của bà không được ai chỉ dạy về việc lên hình ra sao, giọng nói phải như thế nào, mà tất cả đều là bản năng.

"Thực sự, chúng tôi như người đi khai hoang, chưa thấy ai đi trước lên hình để học hỏi cả. Lúc ấy, cũng chưa có vệ tinh để xem các nước, chỉ có đài vệ tinh mặt đất "Hoa Sen I" thì cũng chẳng được xem nhiều. Tôi nghĩ điều quan trọng nhất, để người xem yêu mến thì mình phải là khán giả đã. Nếu mình thích cái gì thì mình phải làm điều ấy cho người ta. Tôi nghĩ khán giả thích được tôn trọng, thích sự khiêm nhường của người phát thanh viên...", Nghệ sĩ Ưu tú Kim Tiến nói.

Nghệ sĩ Ưu tú Kim Tiến cũng tiết lộ thêm rằng, công việc của các phát thanh viên như bà thời đó không phải chỉ dẫn bản tin Thời sự mà còn dẫn rất nhiều chuyên mục khác nhau, nhiều khi phải phóng xe máy từ trường quay này sang trường quay kia cho kịp, rồi lại quay trở về làm chương trình của mình.

Cho đến mãi tận sau này, khi đã được nghỉ hưu, không làm phát thanh viên nữa, Nghệ sĩ Ưu tú Kim Tiến vẫn được gọi là "giọng đọc huyền thoại". Nói về điều này, bà chia sẻ với Dân Việt rằng: "Thực tế, giọng đọc của tôi chẳng "huyền thoại" một chút nào nếu không muốn nói là có chút khàn khàn, yếu yếu... Nhiều lần tôi cũng suy nghĩ, tại sao giọng của mình không hay mà vẫn được người ta khen. Và tôi cảm nhận rằng, có lẽ giọng đọc hoặc cách dẫn của mình khiến người ta rung động. Thời kỳ làm nghề, tôi chỉ tâm niệm một điều rằng, mình phải dẫn dắt làm sao để điều mình nói đi được đến trái tim của mỗi khán giả xem chương trình. Nếu chỉ xuất hiện trước ống kính như một người đọc chữ hoặc một cái máy nói thì thông tin sẽ khô khốc, vô hồn và cứng nhắc".

Nghệ sĩ Ưu tú Kim Tiến trong một chương trình trên truyền hình. Ảnh: TL

Nghệ sĩ Ưu tú Kim Tiến tâm sự thêm, về độ chững chạc và phong cách trầm trầm thì bà dẫn với Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Hùng là hợp nhất. Bà không hợp dẫn chung với Nghệ sĩ Ưu tú Minh Trí, còn Nghệ sĩ Ưu tú Mạnh Tường thời đó ít lên hình, chủ yếu đọc trong phòng thu nên cả hai không mấy khi dẫn chung.

"Trong số các phát thanh viên dẫn chương trình thời đó, chúng tôi chỉ kém nhau một vài tuổi. Tôi là phát thanh viên nữ của phòng nhưng lại là người ít tuổi nhất. Dẫu vậy, việc ai người nấy làm chứ không có sự ưu ái hay chiều chuộng nhau đâu. Tôi là người phụ trách phòng nên phải phân ca kíp làm việc cho mọi người công tâm, khách quan", Nghệ sĩ Ưu tú Kim Tiến nói.

3 phát thanh viên nam từng là một phần ký ức của nhiều người

Trong số 3 Nghệ sĩ Ưu tú: Mạnh Tường, Minh Trí, Thanh Hùng thì Mạnh Tường vốn xuất thân là một ca sĩ. Ông sinh năm 1946, trong gia đình có 11 anh chị em. Trước khi trở thành một trong phát thanh viên thế hệ đầu tiên của Đài Truyền hình Việt Nam, ông là ca sĩ thuộc đoàn văn công Binh chủng Phòng không Không quân.

Nghệ sĩ Ưu tú Mạnh Tường thời trẻ. Ảnh: GĐCC

Nghệ sĩ Ưu tú Mạnh Tường từng là phát thanh viên "đinh" của VTV. Ở ông luôn toát lên một tinh thần làm việc nghiêm túc và luôn nỗ lực trong công việc. Ông quan niệm, mỗi bản tin đều phải đầu tư, suy nghĩ về cách đọc sao cho truyền thông điệp gọn gàng và súc tích nhưng thuyết phục người nghe. Sau này, ông còn trở thành Trưởng phòng Phát thanh viên, là lãnh đạo của nhiều lớp đàn em sau này như: Phương Hoa, Nhật Lệ, Ngọc Trâm, Minh Khuê...

Khi công việc đang suôn sẻ, Nghệ sĩ Ưu tú Mạnh Tường mắc chứng đau dạ dày nên sút cân nhanh, công việc bị xáo trộn. Sau 2 năm không lên sóng, ông được phân công sang đọc thuyết minh phim truyện. Thời gian đầu ông không tránh khỏi những hụt hẫng, nhưng sau đó, ông lại được khán giả yêu mến qua những bộ phim để đời mà ông thuyết minh. Những bộ phim gắn bó tên tuổi ông lúc bấy giờ có thể kể đến "17 khoảnh khắc mùa xuân", "Cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại"...

Nghệ sĩ Ưu tú Mạnh Tường từng chia sẻ, ông rất thích đọc cho chương trình Đẹp vô cùng tổ quốc ta ơi - phát sau "Những bông hoa nhỏ" - vì các nhà văn thường được mời viết nên lời bình rất hay, giàu cảm xúc. Nghệ sĩ Ưu tú Mạnh Tường kết hôn với đạo diễn Kim Thúy và có hai người con gái. Ông qua đời ngày 9/11/2023, hưởng thọ 77 tuổi.

Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Hùng lúc còn dẫn chương trình của VTV và khi đã nghỉ hưu nhiều năm. Ảnh: VTV

Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Hùng thuộc thế hệ phát thanh viên thế hệ vàng của nhà đài những ngày đầu phát sóng. Ông được nhớ đến với giọng đọc sáng, rõ, chậm rãi, chắc chắn cùng với hình ảnh chỉn chu khi lên sóng.

Trước khi trở thành phát thanh viên, Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Hùng có thời gian làm giảng viên Trường Sĩ quan Tăng thiết giáp. Sau đó, ông còn bén duyên với nghệ thuật thứ 7 khi vào vai anh phi công tên Quỳnh trong bộ phim nhựa Vùng trời, bộ phim được chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn quân đội Hữu Mai.

Sau đó, ông được chuyển về Truyền hình Quân đội và đến năm 1979 thì chuyển về Đài Truyền hình Việt Nam. Ngoài công việc truyền hình, ông tham gia rất nhiều chương trình khác. Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Hùng luôn tri ân và biết ơn sự yêu quý của khán giả và đồng nghiệp với riêng ông và những người bạn cùng thế hệ. Chính sự yêu thương này đã giúp ông trưởng thành với nghề nghiệp.

Nghệ sĩ Ưu tú Minh Trí thời trẻ. Ảnh: GĐCC

Nghệ sĩ Ưu tú Minh Trí cũng là một trường hợp khá đặc biệt. Trước khi đến với nghề phát thanh viên, ông đã trải qua nhiều nghề khác như phụ hồ, làm thầy giáo, đi thi tuyển diễn viên điện ảnh. Năm 1971, ông thi tuyển làm phát thanh viên của Đài Truyền hình Việt Nam. Thời điểm đó, nghề phát thanh viên chưa phổ biến nhưng việc thi tuyển vẫn vô cùng khó khăn, phải vượt qua nhiều yêu cầu khắt khe từ tư thế ngồi đến giọng đọc, tinh thần làm việc...

Nhắc đến Nghệ sĩ Ưu tú Minh Trí, khán giả sẽ hình dung đến một phát thanh viên nam có mái tóc rẽ ngôi, khuôn mặt phúc hậu và giọng đọc chuẩn Hà Nội xuất hiện bên cạnh phát thanh viên Kim Tiến có đôi mắt sáng, mái tóc ngắn và nụ cười duyên dáng trong mỗi bản tin Thời sự 19h. Vào thập niên 1980-1990, Nghệ sĩ Ưu tú Kim Tiến và Nghệ sĩ Ưu tú Minh Trí được xem là một cặp phát thanh viên "trời sinh", là hai trong số những "giọng đọc huyền thoại" trên sóng VTV. Họ không chỉ hài hòa nhau về "thanh" mà còn tương xứng nhau về "sắc" trong mỗi khuôn hình.

Nghệ sĩ Ưu tú Minh Trí còn thuyết minh cho nhiều phim truyền hình phát sóng trên VTV, trong đó có bộ phim huyền thoại Tây Du Ký.

Với nhiều người, khi lên hình, phát thanh viên Minh Trí là một người nghiêm nghị, có giọng đọc truyền cảm. Ngoài đời, ông là người có lối sống giản dị, chỉn chu và ấm áp. Trong mắt con gái, ông là một người nghiêm khắc, luôn lồng ghép những câu chuyện trong cuộc sống để làm bài học dạy các con nên người.

Những năm tháng cuối đời, Nghệ sĩ Ưu tú Minh Trí mắc bệnh tai biến, sức khỏe sa sút khá nhanh. Theo lời chia sẻ của chị Phương Anh - con gái Nghệ sĩ Ưu tú Minh Trí thì ông gần như bị liệt nửa người, di chuyển phải dùng nạng và hầu như ở trong nhà. Trong thời gian 17 năm bị đau ốm, Nghệ sĩ Ưu tú Minh Trí dường như sống thầm lặng, khép mình hơn. Ông qua đời ngày 31/3/2022, hưởng thọ 77 tuổi.