Tiếng Anh của người Việt: Lắm điểm số, ít lối ra

Nó phản ánh khát vọng vươn ra thế giới, nhưng cũng phơi bày những lỗ hổng khó vá của một hệ thống giáo dục đang loay hoay giữa thi cử và thực dụng. Để hiểu rõ hơn, hãy cùng mổ xẻ con số 498 điểm của năm 2024 – một mốc son không hẳn là đáng tự hào.

Bức tranh hiện tại: Đô thị sáng, nông thôn mờ

Theo EF EPI 2024, Việt Nam đạt 498 điểm, xếp hạng 63/116 quốc gia, đứng thứ 8 trong 23 nước châu Á. Con số này đặt chúng ta dưới ngưỡng "Moderate" (trung bình), rơi vào nhóm "Low" (thấp), xa vời so với Singapore (611 điểm) hay Philippines (578 điểm).

Tiếng Anh của người Việt: Lắm điểm số, ít lối ra

Nhưng điều đáng nói không chỉ là điểm số, mà là sự phân hóa.

Hà Nội, Hải Phòng, TP. Hồ Chí Minh vượt mốc 520 điểm, trong khi Đồng bằng Sông Cửu Long lẹt đẹt ở 464. Sự chênh lệch này không mới, nhưng nó như một lời nhắc nhở: tiếng Anh ở Việt Nam không phải là chuyện của mọi nhà, mà là đặc quyền của những ai sống gần ánh sáng đô thị.

Tiếng Anh của người Việt: Lắm điểm số, ít lối ra

So với trung bình toàn cầu là 507 điểm tính từ 116 quốc gia, Việt Nam nằm dưới mức này, và càng xa hơn khi đặt cạnh các nước dẫn đầu. Trong bối cảnh hội nhập – từ EVFTA đến 130.000 sinh viên du học mỗi năm – con số ấy trở nên lạc lõng. Tiếng Anh, với nhiều người, vẫn là cánh cửa chưa mở rộng.

Sự thật đã rõ, nhưng quá khứ sẽ nói gì về hành trình này

Nhìn lại: Tiến một bước, lùi nửa chân

Dữ liệu EF EPI qua các năm cho thấy một đường cong không mấy êm ả. Từ 470 điểm năm 2015, Việt Nam tăng lên 505 điểm năm 2023, rồi tụt xuống 498 vào 2024. Thứ hạng cũng nhảy múa: 29/70 (2015), 60/111 (2022), rồi 63/116 (2024). Có lúc chúng ta chạm nhóm "Moderate", nhưng rồi lại trượt về "Low". Sự lên xuống ấy không chỉ là chuyện con số, mà là dấu hiệu của một hành trình còn cần nhiều thời gian để tìm hướng đi ổn định hơn.
So với thập kỷ trước, tiếng Anh đã len lỏi sâu hơn vào đời sống Việt Nam. Nhưng sự cải thiện ấy chưa theo kịp nhịp đập toàn cầu hóa. Khi Singapore biến tiếng Anh thành công cụ sống, còn Philippines biến nó thành lợi thế cạnh tranh, Việt Nam vẫn đang mải mê đong đếm điểm số mà quên mất giá trị thực dụng của ngôn ngữ.

Vậy, điều gì đang kìm chân chúng ta?

Rào cản: Từ lớp học đến tâm lý

Tiếng Anh ở Việt Nam không chỉ là vấn đề kỹ năng, mà là câu chuyện của hệ thống và con người. Lớp học 40-50 học sinh biến tiếng Anh thành môn thi hơn là công cụ giao tiếp. Ở vùng sâu vùng xa, việc tiếp cận giáo viên có trình độ cao như C1 hay cơ hội thực hành thực tế còn khá hạn chế. Phương pháp giảng dạy nặng ngữ pháp, nhẹ thực hành, khiến học sinh giỏi viết nhưng câm lặng khi nói.

Ngoài ra, còn có rào cản vô hình: tiếng Việt với hệ thanh điệu làm phát âm tiếng Anh trở thành thử thách, và tâm lý ngại sai khiến nhiều người chọn im lặng thay vì thử sức. Ở nông thôn, nơi tài liệu và môi trường thực hành gần như bằng không, tiếng Anh càng trở thành xa xỉ phẩm.

Nhưng không phải không có lối thoát. Giải pháp nằm ở chỗ nào?

Du học ngắn hạn: Lối đi nhanh, đường rộng mở

Để phá vỡ vòng luẩn quẩn, du học ngắn hạn ở nước ngoài là một cánh cửa đáng cân nhắc. Khác với học trong nước – nơi tiếng Anh bị giam trong bốn bức tường lớp học – du học ngắn hạn đặt người học vào môi trường sống động. Một khóa 2-4 tuần ở Anh, Mỹ hay Úc có thể giúp học viên nói trôi chảy hơn cả năm ngồi học ở trung tâm trong nước. Giao tiếp với người bản xứ cải thiện phát âm, sống trong văn hóa mới mở rộng vốn từ, và quan trọng nhất, nó xóa bỏ nỗi sợ sai – thứ đang kìm hãm bao thế hệ học sinh Việt.

Tiếng Anh của người Việt: Lắm điểm số, ít lối ra

EF Education First (EF) nổi lên như một lựa chọn sáng giá (EF 2025 Fact Sheet). Với hơn 60 năm kinh nghiệm, EF không chỉ cung cấp các khóa du học tiếng Anh ở nước ngoài, mà còn mở lối ra thế giới: từ cơ hội việc làm toàn cầu nhờ chứng chỉ được công nhận, đến cánh cửa hội nhập qua môi trường học cùng người từ hơn 100 quốc gia.

Chưa kể, EF còn mang đến những giải pháp miễn phí ngay trong tầm tay. Với EF English Live, bạn có thể học trực tuyến cùng giáo viên bản xứ mà không tốn đồng nào cho gói dùng thử. Hay qua EF SET (EF SET CEFR), bài thi miễn phí đạt chuẩn CEFR – được thiết kế bởi các chuyên gia từ EF và đối chiếu với IELTS, TOEFL – giúp bạn kiểm tra trình độ và lấy chứng chỉ đáng tin cậy chỉ trong 15, 50 hoặc 90 phút. EF mang đến:

- Khóa học linh hoạt từ 2 tuần đến 6 tháng.

- Môi trường đa quốc gia, tăng cường giao tiếp toàn cầu.

- Phương pháp hiện đại, dùng AI và bài giảng cá nhân hóa.

- Hỗ trợ toàn diện: visa, chỗ ở, hoạt động ngoại khóa.

- Uy tín từ hợp tác với Olympic và Đại học Cambridge.

Kết luận: Đừng chỉ chạy theo điểm số

498 điểm năm 2024 là một dấu mốc để nhìn lại. Tiếng Anh của người Việt đã tiến những bước đầu, nhưng vẫn còn khoảng cách với nhịp đập của khu vực. Du học ngắn hạn qua EF, cùng các giải pháp miễn phí như EF English Live và EF SET, mở ra cánh cửa giao tiếp thực tế và chứng chỉ giá trị mà lớp học truyền thống khó theo kịp.

Nhưng con đường không dừng ở đó.

Một nền giáo dục đổi mới – ít đông đúc hơn, nhiều thực hành hơn – cùng những giải pháp gần gũi trong nước, sẽ là chìa khóa để tiếng Anh không chỉ là điểm số, mà là cầu nối ra thế giới.

Chúng ta không cần phải giỏi thì mới bước đi xa. Chỉ cần bắt đầu, từ những lối nhỏ hay đường lớn, cơ hội sẽ tự tìm đến.

EF Education First là tổ chức Giáo Dục lớn nhất thế giới với các chương trình Du học Hè, Du học Tết, Du Học nâng cao Ngôn ngữ, Dự Bị & Đảm Bảo Chuyển Tiếp vào Cao Đẳng và Đại Học tại Mỹ | Úc | Anh | Canada