Thứ trưởng Bộ GD&ĐT nêu nguyên nhân tỉ lệ người nhập học đại học thấp

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn. Ảnh: Báo VTC News

Thông tấn xã Việt Nam cho biết, tại tọa đàm trực tuyến "Giáo dục đại học - Thách thức và cơ hội" mới được tổ chức ở Hà Nội, các chuyên gia, nhà quản lý đã bàn luận, phân tích về thực trạng giáo dục đại học hiện nay, những thách thức cũng như khó khăn mà giáo dục đại học của Việt Nam đang gặp phải.

Một trong những vấn đề được quan tâm là tỉ lệ người học đại học hiện tại của Việt Nam đang thấp so với các nước trong khu vực và thế giới. Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn cho biết, tỉ lệ toàn bộ sinh viên đang học đại học so với người trong tuổi học đại học (thường được tính từ 18 - 23 tuổi) ở Việt Nam rất thấp so với thế giới. Nếu tính quy mô trung bình 6.000 - 7.000 sinh viên/trường thì khá thấp, mặc dù số cơ sở giáo dục đại học nhiều.

Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT, có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này. Đầu tiên, giáo dục đại học cũng là một ngành dịch vụ. Nhu cầu của thị trường kinh tế xã hội với nguồn nhân lực trình độ cao đại học, sau đại học không được như các nước khác. Yêu cầu về số lượng, chất lượng trình độ, cơ cấu trình độ cho thấy số lượng quy mô đào tạo đại học, sau đại học, đặc biệt tỷ lệ đào tạo trình độ thạc sĩ, tiến sĩ thấp gấp nhiều lần. 

Nguyên nhân tiếp đó phải kể đến là nguồn cung của các cơ sở giáo dục đại học, cụ thể là về năng lực đào tạo và chất lượng đào tạo. Năng lực ở đây hạn chế bởi nguồn lực của con người, cơ sở vật chất và nguồn lực tài chính bó hẹp khiến không tăng nhanh số lượng. Yếu tố quan trọng nữa là chất lượng đào tạo, chất lượng cơ sở giáo dục đại học chưa đồng đều. Mặc dù, chất lượng các cơ sở giáo dục đại học đã có nhiều chuyển biến trong thời gian qua nhưng thực tế lại chưa đáp ứng được. 

Cuối cùng, lý do là do người học luôn  cân nhắc chi phí và lợi ích đạt được. Lựa chọn học trường này trường kia, đi học trong nước hay ngoài nước, chọn trường đại học hay học trường nghề… Đặc biệt, quay lại chất lượng, người học chưa tin tưởng chất lượng thì số lượng không tăng được. 

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh, cả 3 yếu tố trên liên quan chặt chẽ với nhau, nhưng nhìn chung, nguồn lực phát triển giáo dục đại học chưa tương xứng với yêu cầu phát triển quy mô và chất lượng.

GS.TSKH Đặng Ứng Vận cho rằng nguyên nhân tỷ lệ người học đại học thấp một phần là do sức hấp dẫn của giáo dục đại học đối với thế hệ trẻ giảm sút. Ảnh minh hoạ

Theo Báo Sức khoẻ và Đời sống, cũng chia sẻ tại buổi toạ đàm về vấn đề này, GS.TSKH Đặng Ứng Vận, nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học Văn phòng Chính phủ cũng cho biết, nguyên nhân tỷ lệ sinh viên so với toàn dân hiện nay ở Việt Nam thấp một phần là do sức hấp dẫn của giáo dục đại học đối với thế hệ trẻ giảm sút.

GS.TSKH Đặng Ứng Vận chỉ ra, trước đây, khi thi đại học, nhiều người thi và một người đỗ, được vào đại học là một vinh hạnh rất lớn, rất hấp dẫn. Tuy nhiên, hiện nay khi chúng ta mở rộng và thậm chí là mở rộng quá mức nên sinh viên vào các trường đại học bây giờ không thấy háo hức như trước, học thế nào cũng vào được đại học, không vào được các trường top đầu thì sẽ vào các trường có chất lượng thấp hơn. Điều này làm giảm động lực học tập của các em học sinh.

Đáng lo ngại hơn là khi các em vào trường mà không có động lực học tập thì sẽ rất khó khăn. Cùng với đó, mức lương khi sinh viên tốt nghiệp ra trường được trả quá thấp. Bên cạnh đó, sức tiêu thụ các sản phẩm giáo dục đại học theo đúng nghĩa của nền kinh tế Việt Nam hiện nay không cao. Các trường chỉ có thể đào tạo cho sinh viên các kiến thức nền tảng, cơ bản để khi đến làm tại các doanh nghiệp sẽ thích nghi tùy theo nhu cầu của từng doanh nghiệp.

Ngoài ra, cũng theo nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học Văn phòng Chính phủ, một vấn đề nữa đối với các trường đại học hiện nay là khi có ngành nghề nào đó mà dễ được tuyển dụng thì các trường sẽ "ào ào" mở lớp nhưng vì chúng ta chỉ có những doanh nghiệp vừa và nhỏ, nên lượng nhân sự cần thiết không lớn, chỉ cần đào tạo một, hai năm ngành đó không tuyển sinh được nữa. Điều này cho thấy việc đào tạo của các trường hiện đang nhanh bị bão hòa do nền kinh tế chưa tiêu thụ hết các sản phẩm đào tạo có lượng đầu ra lớn như vậy.