Thiếu máu não cục bộ thoáng qua (TIA): Dấu hiệu, triệu chứng & cách điều trị

I - Thiếu máu não thoáng qua là gì?

Cơn thiếu máu não thoáng qua (cách gọi khác là thiếu máu não cục bộ hay tên tiếng anh là Transient Ischemic Attack - TIA) được hiểu là một cơn đột quỵ nhỏ do nguồn cung cấp máu tới não bị gián đoạn trong 1 vài phút. Người gặp phải cơn thiếu máu não TIA thường không gặp vấn đề hay di chứng gì nguy hiểm, tuy nhiên đó lại như một sự cảnh báo cho hiện tượng đột quỵ gần như chắc chắn xảy ra trong tương lai.

II - Các triệu chứng, biểu hiện của cơn thiếu máu não cục bộ

Các bác sĩ cho biết, những triệu chứng, biểu hiện của một cơn thiếu máu não cục bộ tương đối giống với chứng đột quỵ toàn diện, bao gồm:

• Một bên mặt chảy xệ xuống, khi cười sẽ bị lệch hoặc không đều
• Một hoặc cả 2 mắt đột nhiên nhìn mờ đi, thậm chí không nhìn thấy gì tạm thời
• Tay, chân, mặt hoặc 1 phần trên cơ thể đột ngột bị tê rần, mất cảm giác hoặc độ cảm nhận suy yếu rõ rệt
• Khả năng nói bị suy giảm tạm thời, người bệnh có thể bị líu lưỡi, phát âm không rõ. Ngoài ra cũng sẽ trở nên chậm hiểu, khó hiểu với những lời nói của người khác.
• Hoa mắt, chóng mặt quay cuồng và mất khả năng định hướng. Ngoài ra cơ thể có cảm giác không thể di chuyển hay bước chân đi được.
• Có thể xuất hiện cơn đau nhức đầu dữ dội

Không giống như đột quỵ, các triệu chứng hay hiệu ứng của cơn thiếu máu não thoáng qua TIA thường chỉ diễn ra trong khoảng vài phút, một vài trường hợp đặc biệt có thể kéo dài tới vài tiếng nhưng sẽ không quá 24 giờ. Tuy nhiên cũng có vài trường hợp sẽ xuất hiện vài cơn TIA trong 1 khoảng thời gian ngắn, ví dụ chỉ trong vòng 1 ngày.

NÊN ĐỌC: Những triệu chứng của bệnh thiếu máu não

III - Nguyên nhân của chứng thiếu máu não cục bộ thoáng qua TIA

Theo y học hiện đại, nguyên nhân của chứng thiếu máu não cục bộ là do có sự tắc nghẽn trong một hoặc vài mạch máu dẫn truyền máu và oxy tới não. Sự tắc nghẽn này có thể xuất phát từ cục máu đông, mảng xơ vữa động mạch hoặc chứng hẹp động mạch cảnh.

• Cục máu đông: Phổ biến nhất là do ảnh hưởng của chứng rung tâm nhĩ. Đó là khi nhịp rung trong tâm nhĩ không đều và không đồng bộ sẽ khiến dòng máu không được đẩy tốt vào thất nhĩ, thay vào đó máu sẽ lưu thông chậm và hình thành cục máu đông. Các cục máu đông có thể sẽ bị đẩy ra và chảy vào động mạch não gây ra chứng TIA.
• Xơ vữa động mạch: Tương tự như cục máu đông, các mảng bám xơ vữa có thể gây ra tắc nghẽn trong mạch máu hoặc làm động mạch máu não bị hẹp lại, làm giảm khả năng cung cấp máu tới não.
• Hẹp động mạch cảnh: Là động mạch chính cung cấp máu tới não, do vậy nếu động mạch cảnh bị hẹp lại vì lý do nào đó cũng sẽ làm lượng máu bơm tới não bị suy giảm, tăng khả năng gây ra chứng TIA.

Còn theo y học cổ truyền cho rằng tình trạng thiếu máu não cục bộ là do khí huyết lưu thông kém, huyết hư ứ trệ tại các mạch máu khiến cho lưu lượng máu lên não bị tắc nghẽn, giảm tuần hoàn, không cung cấp đủ lượng oxy và dưỡng chất cho mọi hoạt động.

Ngoài những nguyên nhân chính kể trên, một số yếu tố nguy cơ sau sẽ làm tăng nặng thêm tình trạng thiếu máu não cục bộ thoáng qua:

• Thường xuyên hút thuốc lá, uống nhiều bia rượu.
• Căn bệnh huyết áp cao.
• Người thừa cân hay mắc bệnh tiểu đường.
• Yếu tố di truyền
• Nguy cơ bị bệnh cũng đi kèm với tuổi tác, nhất là sau 55 tuổi.

IV - Cơn thiếu máu não thoáng qua TIA có nguy hiểm không?

Hầu hết các cơn thiếu máu não cục bộ TIA không để lại di chứng nguy hiểm, thế nhưng nó chính là dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ toàn diện sắp xảy ra. Theo thống kê, có khoảng 1/3 người đã gặp chứng thiếu máu não TIA sẽ bị đột quỵ trong vòng 1 năm sau đó. Và do không có phương pháp hay dấu hiệu nào để phân biệt 1 cơn đột quỵ hay 1 cơn thiếu máu não TIA, do vậy nếu thấy cơ thể xuất hiện các triệu chứng thì bạn cần nhanh chóng tới gặp bác sĩ để chuẩn đoán và kiểm tra.

V - Sơ cứu người bị thiếu máu não thoáng qua như thế nào?

Khi gặp phải cơn thiếu máu não cục bộ TIA hoặc thấy người khác bị thì cần xử lý như sau:

• Nhanh chóng đỡ để người bị TIA tránh bị ngã & đặt họ ở tư thế nằm hoặc ngồi sao cho thoải mái nhất. (Nếu bản thân bị thì tìm cách ngồi xuống hoặc ra hiệu cho người khác biết)
• Nhanh chóng gọi cấp cứu
• Hạn chế cho nhiều người vây quanh, đảm bảo không khí xung quanh người bị thiếu máu cục bộ nhiều và trong lành nhất.
• Giúp người bị TIA bình tĩnh, tránh căng thẳng
• Ghi nhớ các triệu chứng và thời gian bắt đầu, kết thúc của người bị TIA. Việc này để cung cấp thông tin cho bộ phận y tế khi họ tới.

NÊN ĐỌC: Người bị thiếu máu não nên ăn gì?

VI - Điều trị bệnh thiếu máu não cục bộ thoáng ra thế nào?

1. Sử dụng thuốc Đông Y

Trên thị trường thường quảng cáo rất nhiều sản phẩm tăng cường, bổ sung máu lên não nhưng thực tế thì tác dụng không rõ rệt. Chỉ sản phẩm viên hoạt huyết Ngự y mật phương - chuẩn Đông y thế hệ 2 mới hiệu quả thực sự, thậm chí vượt trội tân dược trong nhiều trường hợp.

2. Sử dụng thuốc Tây y

Với cơn thiếu máu não TIA, các bác sĩ thường kê cho bệnh nhân một số loại thuốc chống tập kết tiểu cầu, aspirin và clopidogrel. Trường hợp nguyên nhân do cục máu đông bởi rung tâm nhĩ thì có thể cần sử dụng thuốc chống đông máu. Các loại thuốc này sẽ hạn chế khả năng máu dính lại và hình thành cục máu đông, từ đó giảm khả năng bị thiếu máu não hoặc đột quỵ. Hoặc nếu nguyên nhân do huyết áp thì thuốc kiểm soát huyết áp sẽ được ưu tiên sử dụng. Tây y mang lại hiệu quả nhanh nhờ giảm triệu chứng, song thực tế do không tác động sâu đến căn nguyên gây bệnh nên hiệu quả thường không được lâu dài, dễ tái phát, tiềm ẩn một số tác dụng phụ không mong muốn.

XEM THÊM: Bị thiếu máu não nên uống thuốc gì tốt?

3. Thực hiện phẫu thuật

Thực hiện phẫu thuật sẽ là phương án dành cho người bị thiếu máu não thoáng qua do hẹp động mạch cảnh. Đối với những trường hợp này, có tới 50- 99% động mạch cảnh bị tắc cần phải tiến hành để phẫu thuật cắt bỏ nội mạc động mạch cảnh. Việc quyết định có phẫu thuật hay không cần được xem xét kỹ lưỡng bởi bác sĩ chuyên khoa.

VI - Những lưu ý để phòng ngừa chứng thiếu máu não cục bộ TIA

Để những cơn thiếu máu não thoáng qua không còn là nỗi phiền toái cho cuộc sống chúng ta cần thiết lập và duy trì một lối sống lành mạnh và thường xuyên. Bao gồm các điều sau:

• Dừng hút thuốc: việc ngừng hoặc hạn chế hút thuốc giúp làm giảm nguy cơ thiếu máu não thoáng qua hoặc đột quỵ.
• Duy trì cân nặng ở mức độ ổn định: việc cơ thể thừa cân góp phần làm tăng nguy cơ bị các bệnh tim mạch, tiểu đường. Chính vì vậy chúng ta cần duy trì trọng lượng cơ thể ở mức độ ổn định.
• Hạn chế cholesterol và chất béo trong chế độ ăn uống giúp làm giảm sự tích tụ các mảng bám trong động mạch. Ngoài ra cũng nên tăng cường ăn nhiều trái cây, rau củ quả bởi nguồn thực phẩm này chứa nhiều chất dinh dưỡng như kali. folate và chất chống oxy hóa, giúp cơ thể chống lại thiếu máu não cục bộ thoáng qua hoặc đột quỵ.
• Hạn chế natri: nếu bạn bị huyết áp cao nên tránh ăn mặn nhiều. Lượng natri dư thừa có thể gây tăng huyết áp dẫn đến nguy cơ cao bị thiếu máu não thoáng qua.
• Tập thể dục thường xuyên cũng là một cách đơn giản, hiệu quả giúp kiểm soát, ổn định huyết áp mà không cần dùng đến thuốc.
• Kiểm soát bệnh tiểu đường cũng như cao huyết áp bằng chế độ kiêng khem hợp lý, tập thể dục, kiểm soát cân nặng cũng như dùng thuốc khi cần.

Thiếu máu não cục bộ thoáng qua nếu như thường xuyên bị bỏ qua sẽ dẫn đến hậu quả khôn lường cho sức khỏe. Vì vậy chúng ta khi phát hiện những triệu chứng, dấu hiệu cần tìm và áp dụng đúng phương án xử lý kịp thời, hiệu quả.