Nội tiết tố nữ là gì? Dấu hiệu nhận biết suy giảm nội tiết tố nữ

I. Nội tiết tố nữ là gì?

Nội tiết tố nữ hay còn gọi là các hormone sinh dục được sản sinh tại buồng trứng. Các hormone này ảnh hưởng trực tiếp đến các cơ quan và mô mà chúng đi qua, bao gồm sự phát triển về tâm sinh lý, bộ phận sinh dục…

Trong đó 2 hormone quan trọng nhất trong cơ thể phụ nữ giúp phân biệt nữ giới và nam giới đó chính là estrogen và progesteron. 

Hormone estrogen 

Estrogen là một loại hormone nhóm steroid, hormone này mang thông điệp sinh lý đến các cơ quan và các hệ thống trên cơ thể. Tuỳ vào từng cơ quan và hệ thống mà những thông điệp này sẽ mang nội dung khác nhau. 

Ví dụ: Sau kỳ kinh trước, estrogen gửi thông điệp đến tử cung để thay thế và phát triển lại lớp niêm mạc bị bong tróc. 

Estrogen bao gồm 3 loại chính là E1 (Estrone), E2 (Estradiol), E3 (Estriol).

Trong đó, tùy từng giai đoạn các hormone sẽ thay nhau chiếm ưu thế và tỷ trọng về nồng độ như: Trong thời kỳ mang thai, estriol chiếm ưu thế về nồng độ huyết thanh; Trong những năm sinh em bé, estradiol là estrogen chiếm ưu thế hơn cả về nồng độ huyết thanh cũng như hoạt tính estrogen. Vào giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh, estrone là estrogen chiếm ưu thế.

Mặc dù trong ba loại estrogen thì estriol có số lượng nhiều nhất phân bổ ở hầu hết các mô, cơ bắp và mỡ nhưng nó cũng là loại yếu nhất. Estradiol mới là hormon mạnh nhất với hoạt tính mạnh gấp 80 lần so với estriol. Estradiol cần thiết trong cả giai đoạn sinh sản, nồng hộ huyết thanh hay hoạt động tổng thể estrogen. 

Chức năng estrogen 

Chức năng chính của estrogen là phát triển đặc tính sinh dục thứ cấp ở nữ giới (bao gồm tử cung, điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, ngực…). Ở nam giới, estrogen chịu trách nhiệm phát triển tinh trùng cũng như duy trì ham muốn tình dục lành mạnh. 

Estrogen chịu trách nhiệm phát triển các đặc điểm đặc thù cơ thể nữ giới và quy định các đặc điểm giới tính thứ cấp. Ở nữ giới vào giai đoạn dậy thì, estrogen giảm tốc độ tăng chiều cao thay vào đó đẩy nhanh quá trình đốt cháy mỡ thừa trong cơ thể và giảm hình thành cơ bắp. 

• Estrogen làm giảm quá trình huỷ xương và thúc đẩy tạo xương. 
• Hormone nội tiết này có trách nhiệm sản xuất và tổng hợp protein liên kết, protein đông máu ở gan.
• Tăng kết dính tiểu cầu và giảm antithrombin III. 
• Estrogen ảnh hưởng làm tăng cholesterol tốt (HDL) và tăng chất béo trung tính. 
• Giảm cholesterol xấu LDL và thúc đẩy quá trình lắng đọng chất béo. 
• Trên phương diện chất lỏng và điện giải, estrogen tác dụng giữ muối và nước.
• Khi phân bổ đến hệ tiêu hoá, estrogen làm giảm nhu động ruột và tăng cholesterol trong dịch mật. 
• Ngoài ra, estrogen còn giúp cải thiện chức năng phổi. 

Hormone Progesterone

Progesterone được sản xuất phần lớn ở buồng trứng. Tuy nhiên chúng cũng được sản sinh một lượng nhỏ tại tuyến thượng thận và ở nhau thai khi mang bầu. 

Progesterone đóng vai trò rất lớn giúp điều hòa kinh nguyệt, chuẩn bị cho giai đoạn mang thai và phát triển môi trường tử cung để "làm tổ" nuôi trứng đã thụ tinh cũng như sự phát triển của nhau thai. 

Chức năng Progesterone

Progesterone hoạt động và bổ trợ rất tốt cho hormone estrogen.

• Giảm phản ứng quá gắt của các cơ quan đích đối với estrogen bằng cách giảm số lượng thụ thể. 
• Progesterone kiểm soát và giảm sự phát triển của tế bào vú, giảm tốc độ nhân lên và thúc đẩy tế bào chết theo chu trình tự nhiên cơ thể. Điều này cực kỳ quan trọng bởi nếu tốc độ nhân lên không được kiểm soát, tế bào cũ không chết đi sẽ là nguyên nhân gây ung thư vú ở nữ giới.
• Trong khi estrogen làm giảm quá trình huỷ xương thì progesterone lại kích thích nguyên bào xương sản sinh ra xương mới thay thế xương cũ. 
• Bằng cách giảm globulin, progesterone làm tăng hoạt động hormone tuyến giáp, từ đó tăng quá trình trao đổi chất và tích cực sử dụng chất béo dự trữ để tạo năng lượng cho cơ thể. 
• Progesterone kích thích ham muốn tình dục bình thường vì nó có thể chuyển hoá thành testosterone liên quan đến ham muốn tình dục nam nữ. 
• Nồng độ progesterone rất quan trọng đối với cơ thể: Khi nồng độ progesterone suy giảm xuống thấp, cơ thể nữ giới có thể bị tăng cân mất kiểm soát. 
• Progesterone còn ức chế quá trình mất nước và giảm sưng viêm cho cơ thể. 
• Ở tử cung, progesteron làm giãn cơ tử cung giúp giảm co thắt tử cung gây đau bụng kinh. 

II. Dấu hiệu nhận biết suy giảm nội tiết tố nữ

Vì các hormone nội tố tiết nữ được phân bổ và đóng vai trò quan trọng đối với rất nhiều các cơ quan trong cơ thể. Nên nếu một trong các hormone nội tiết bị suy giảm, mất ổn định, các ảnh hưởng sẽ xuất hiện trực tiếp, dễ nhận thấy. 

1. Thay đổi làn da

Sự hình thành và phát triển của nám, tàn nhang liên quan rất lớn đến hormone estrogen vì hormone nội tiết này có khả năng ức chế MSH - một hormone thúc đẩy quá trình sản xuất melanin dưới da. 

Khi hormone nội tiết suy giảm, cụ thể là estrogen bị giảm đột ngột. Lúc này estrogen không còn khả năng ức chế MSH, tế bào sắc tố melanin bị sụt giảm gây hình thành các nốt sắc tố trên bề mặt của da như nám, tàn nhang…

2. Rối loạn kinh nguyệt

Rối loạn kinh nguyệt là tình trạng chu kỳ kinh kéo dài hoặc ngắn hơn bình thường. Thậm chí không xuất hiện liên tục trong nhiều tháng. Bạn có thể nhận thấy màu sắc kinh nguyệt cũng khác thường hơn, khi xuất hiện cục máu đen, vón cục…

Nội tiết tố và chu kỳ kinh nguyệt có mối liên quan mật thiết đến nhau. Vì vậy khi nội tiết tố bị suy giảm, chu kỳ kinh nguyệt cũng vì thế mà rối loạn.

3. Yếu sinh lý

Khi bị rối loạn nội tiết tố, tâm sinh lý cũng bị ảnh hưởng kéo theo đó là suy giảm về chức năng tình dục. Chị em không còn cảm giác ham muốn, khoái cảm.. khi gần gũi với chồng, chuyện chăn gối cũng vì thế mà rơi vào tuyệt vọng.

4. Khô hạn

Rối loạn hormone nội tiết nữ cũng là nguyên nhân gây suy giảm “xuân thuỷ" ở nữ giới. Xuân thuỷ tiết ra ít hơn, cuộc yêu cũng vì thế không còn nhiệt huyết, cảm giác như trước.

5. Mắc bệnh phụ khoa

Khi nội tiết tố nữ bị suy giảm, cơ quan sinh sản là nơi hứng chịu ảnh hưởng trực tiếp nhất. Dịch âm đạo tiết ra ít hơn, gây mất cân bằng môi trường ở đây. Vi khuẩn có hại dễ dàng xâm nhập và gây viêm nhiễm. 

Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh phụ khoa ở nữ giới hoặc các bệnh viêm nhiễm tái đi tái lại nhiều lần.

6. Bốc hỏa và đổ mồ hôi vào ban đêm

Bốc hỏa, tự dưng nóng bừng trong người, thường xuyên đổ mồ hôi vào ban đêm… là các biểu hiện của việc suy giảm nội tiết tố nữ. 

Các tình trạng này thường diễn ra ở nữ giới khi bước vào thời tiền tiền mãn kinh hoặc mãn kinh. Tại thời điểm này hàm lượng estrogen bị suy giảm đột ngột gây rối loạn và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể. 

 7. Một số dấu hiệu khác 

Ngoài ra, suy giảm nội tiết tố nữ còn nhận diện bằng các cơn mất ngủ, đau đầu, tính khi thay đổi rõ rệt, trở nên khó tính và cáu gắt hơn, xương giòn hơn, tóc xơ da sạm… Đặc biệt ở nữ giới ngoài 40, tình trạng loãng xương hay đau nhức diễn ra thường xuyên hơn. 

III. Các nguyên nhân gây suy giảm nội tiết tố nữ

Nguyên nhân suy giảm nội tiết tố nữ phần lớn là do tuổi tác, tuy nhiên các nguyên nhân khác cũng quan trọng không kém.

1. Tuổi tác 

Vào thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh, estrogen trong thể bắt đầu chuyển từ estradiol sản xuất nhiều ở buồng trứng sang estrone để sản xuất chất béo cho cơ thể.

Vì vậy hàm lượng nội tiết tố nữ sản xuất phục vụ cho cơ thể phụ nữ giai đoạn này bị suy giảm đáng kể.

2. Rối loạn ăn uống

Ăn quá nhiều các thực phẩm đóng hộp, đồ chiên rán, dầu mỡ… đều là nguyên nhân gây ra tình trạng tăng quá mức estrogen. Sự mất cân bằng giữa các hormone nội tiết gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe cho cơ thể, ví dụ như hội chứng buồng trứng đa năng. 

Chán ăn, ăn kiêng quá mức, ăn rất ít, lượng dưỡng chất cung cấp cho cơ thể không đủ để sản sinh lượng estrogen cung cấp là nguyên nhân gây suy giảm nội tiết tố nữ.

3. Di truyền 

Tình trạng suy buồng trứng, suy tuyến yên có thể di truyền từ mẹ sang con khiến quá trình sản sinh hormone nội tiết bị ảnh hưởng đáng kể.

4. Phụ nữ sau sinh

Vì hormone nội tiết tố được sản sinh chủ yếu ở buồng trứng nên khi cơ quan sinh sản thay đổi, yếu tố chịu tác động mạnh nhất là các nội tiết tố. 

Cụ thể, sau sinh nồng độ estrogen sẽ giảm đột ngột nhường cho hormone prolactin trong buồng trứng phát triển tuyến sữa cho cơ thể. Vì vậy bạn có thể dễ dàng nhận thấy biểu hiện rõ nhất của suy giảm lượng estrogen trong cơ thể biểu hiện bằng tình trạng mất kinh nguyệt tạm thời, và trở lại khi nào em bé dứt sữa. 

Hoặc đối với các chị em sau khi nạo hút thai, cơ thể sẽ bị mất kinh nguyệt tạm thời (thường 1 đến 2 tháng).

5. Suy buồng trứng nguyên phát hay mãn kinh sớm

Đối với phụ nữ bị tiền mãn kinh và mãn kinh sớm, buồng trứng bị suy yếu. Nên các hoạt động không còn được đồng đều như lúc trước. 

Buồng trứng suy giảm kéo theo hàm lượng tiết tố sản sinh cũng bị suy giảm theo. Cơ thể bị mất cân bằng, các mô và cơ quan chịu ảnh hưởng do nội tiết tố cung cấp không đủ.

6. Các phương pháp điều trị tác động lên buồng trứng

Với các chị em không may bị ung thư phải sử dụng hoá - xạ trị để điều trị bệnh. Liệu pháp này tuy tiêu diệt được các gốc tự do, tế bào ung thư nhưng đồng thời, nó cũng ảnh hưởng đến các tế bào khác trong cơ thể. 

Một trong những tình trạng không mong muốn nhất khi sử dụng hoá - xạ trị là hiện tượng mất kinh. Lúc này buồng trứng bị ảnh hưởng bởi hóa chất hay tia xạ, gây ra hiện tượng ngưng sản xuất hormone nội tiết tố.

Hiện tượng này gọi là mãn kinh do bệnh lý. Các biểu hiện cũng tương tự như giai đoạn mãn kinh tự nhiên nhưng đột ngột hơn. 

7. Vô kinh chức năng do vùng dưới đồi 

Vô kinh chức năng do vùng dưới đồi là một dạng rối loạn cơ năng. Nồng độ GnRH và LH bị ảnh hưởng theo dạng xung. 

Lúc này hormone estrogen, LH và FSH ở ngưỡng tối thiểu nhưng FSH và LH vẫn giữ được khả năng đáp ứng đối với GnRH khi kích thích.

Vấn đề này liên quan đến nhiều yếu tố như stress, dinh dưỡng hay thể chất. 

IV. 6 cách tự nhiên giúp cân bằng nội tiết tố nữ không cần dùng thuốc

Mặc dù vậy, các chị em có thể tham khảo các cách dưới đẩy để tăng nồng độ nội tiết tố nữ, cải thiện tâm sinh lý cơ thể một cách tự nhiên mà không cần dùng đến thuốc.

1. Ngủ đủ giấc, đúng giờ

Chuyên gia khuyến cáo, ngủ đủ giấc là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khoẻ và sinh lý cơ thể. Khi ngủ sâu giấc, cơ thể trong trạng thái nghỉ ngơi, một số hoạt động cơ quan được thư giãn và quá trình tái tạo lại bắt đầu hoạt động. 

Vì vậy, hãy đảm bảo rằng mỗi ngày bản thân có đủ thời gian cho một giấc ngủ trọn vẹn, tránh xa các thiết bị điện tử trong thời gian ngủ để đại não được nghỉ ngơi hoàn toàn nhé.

2. Tránh ăn quá nhiều đường

Ăn quá nhiều đường tác động xấu đến các hormone và nội tiết tố của cơ thể, thêm nữa sẽ khiến bạn tăng cân. Ăn nhiều đường, glucose hay fructose khả năng sẽ làm tắt gene chức năng điều chỉnh kiểm soát estrogen. 

3. Tập thể dục vừa đủ

Thể dục thể dục có tác động rất tốt đến sức khỏe tổng thể và hệ nội tiết. Các bài tập thể chất liên quan mật thiết đến nồng độ nội tiết tố trong cơ thể. Không chỉ vậy, tăng cường thể dục còn cải thiện độ nhạy insulin và ổn định đường huyết trong cơ thể. Insulin là hormone tạo điều kiện cho tế bào lấy đường và các acid amin từ máu, chuyển hoá thành năng lượng và cơ bắp cho cơ thể. 

4. Duy trì chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học

Bổ sung đủ lượng đạm cần thiết để nạp đủ lượng acid amin thiết yếu cho cơ, xương, da… mà cơ thể không có khả năng sản sinh ra. Bổ sung chất béo từ sữa, chất béo không bão hoà, các chất béo lành mạnh từ thịt, đồ biển, các hạt nguyên cám… 

Chế độ ăn giàu chất xơ cung cấp lượng vitamin, khoáng chất dồi dào giúp giảm stress và đào thải estrogen có hại cho cơ thể.

Tránh ăn quá nhiều hoặc quá ít, ảnh hưởng đến cân nặng và đặc biệt là gây rối loạn nội tiết.

5. Tránh xa các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá

Rượu bia khi đi vào cơ thể sẽ chuyển hoá thành chất khử nước, làm tiêu tốn lượng nước trong cơ thể. Khi cơ thể bị mất nước, nồng độ muối, khoáng chất, hàm lượng đường trong máu bị phá vỡ trật tự.  Điều này ảnh hưởng đến các hoạt động bình thường của cơ thể, đặc biệt là khả năng điều tiết hormone, khả năng chuyển hoá.

Bên cạnh đó, thuốc lá cũng làm giảm nồng độ estrogen trong cơ thể. Đây là nguyên nhân gây ra tình trạng mãn kinh sớm và làm cho các triệu chứng mãn kinh xảy ra trầm trọng.

6. Sử dụng các loại thực phẩm giàu phytoestrogen (estrogen thảo dược)

Estrogen từ thảo dược đang là sự lựa chọn phù hợp và ưa chuộng nhất hiện nay. Công dụng cân bằng nội tiết tố nữ từ estrogen thảo dược cũng tương tự như estrogen tổng hợp, nhưng không mang lại tác dụng phụ và an toàn hơn rất nhiều khi dễ đào thải, không có khả năng hình thành u nang, u xơ...

Hơn nữa, việc bổ sung estrogen từ thảo dược có tác dụng kích thích buồng trứng tự sản sinh estrogen, có khả năng tự cân bằng các hormone.

Từ xa xưa, các bậc Ngự y tiền triều đã biết cách phối hợp, nghiên cứu và sao chế các loại dược liệu để đưa ra bài thuốc bổ sung estrogen với công dụng tuyệt diệu dâng lên cho nữ nhân cung vua phủ chúa, vương tôn quý tộc. 

Bài thuốc không đi theo hướng chú trọng bổ sung estrogen cho cơ thể. Mà tập trung kích thích chức năng buồng trứng sản sinh estrogen tự nhiên, khả năng cân bằng hormone sao cho phù hợp với cơ thể nhất. Từ đó cơ thể không cần phụ thuộc vào bất cứ sản phẩm gì để duy trì estrogen hay xuất hiện các biểu hiện không đáng có của việc chênh lệch quá lớn về các hormone nội tiết trong cơ thể.

Các phương pháp, dữ liệu hay bài thuốc đều được ghi chép lại trong Ngự Y mật phương - Quốc bảo y học từ thời Nguyễn. Đến nay, khi Nhất Nhất tiếp cận được cuốn sách nguyên bản da dê và sau khi nghiên cứu lại để kiểm tra bài thuốc hiệu nghiệm nhất đưa vào sản xuất công nghiệp nhằm loại bỏ các độc tính mà vẫn giữ nguyên chất lượng bài thuốc. 

Sau khi thử nghiệm lâm sàng và đưa ra thị trường, sản phẩm đã giúp hàng nghìn chị em phụ nữ tìm lại được cuộc sống viên mãn như xưa, sắc đẹp và sinh lý nữ được duy trì như thời đôi mươi.