Cúng giao thừa-Nguồn gốc, ý nghĩa thiêng liêng trong phong tục Tết cổ truyền của người Việt

Cúng giao thừa-Nguồn gốc, ý nghĩa thiêng liêng trong phong tục Tết cổ truyền của người Việt
Mỗi vùng, mỗi miền có những phong tục tập quán đón Tết khác nhau, nhưng tục lệ cúng giao thừa là một trong những nét đẹp văn hóa không thể thiếu của người Việt.

I. Lễ cúng giao thừa là gì

Giao thừa bắt đầu từ thời khắc 0 giờ: 0 Phút: 0 giây, là thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, bước sang ngày đầu tiên của năm mới đánh dấu kết thúc năm cũ theo âm lịch.  Đêm giao thừa còn có tên gọi khác là đêm Trừ Tịch, từ 11h đêm ngày 30 đến 1h sáng mùng 1 Tết là đêm linh thiêng nhất của mọi gia đình Việt. Thời khắc này cũng là thời khắc mà các gia đình cùng làm lễ thắp hương cúng gia tiên, quây quần bên nhau để tiễn năm cũ đón năm mới, cầu sức khỏe, may mắn tài lộc, an khang thịnh vượng cho tất cả thành viên trong gia đình.

Cúng giao thừa-Nguồn gốc, ý nghĩa thiêng liêng trong phong tục Tết cổ truyền của người Việt 1

Lễ cúng giao thừa, hay còn gọi là Trừ tịch – tức lễ để trừ khử ma quỷ, điềm xấu hay xui xẻo. Lễ Trừ tịch được cử hành vào giờ tý – từ 23 giờ đến 1 giờ sáng, khoảnh khắc một giờ của năm cũ và một giờ của năm mới. Nên còn có tên gọi là Lễ cúng Giao thừa mà chúng ta vẫn thường nghe.

Lễ cúng giao thừa thực hiện vào lúc giao tiếp giữa năm cũ và năm mới. Ý nghĩa của lễ này là đem bỏ hết đi những điều xấu, không may mắn của năm cũ sắp qua để đón chào những điều tốt đẹp của năm mới sắp đến.

II. Nguồn gốc lễ giao thừa

Theo phong tục cổ truyền của người dân Việt Nam thì giao thừa được tổ chức để đón các vị Thiên binh (gồm 12 vị Hành khiển). Đây là 12 Phán quan nhà trời tượng trưng cho 12 con giáp cùng nhau luân phiên trông coi việc dưới hạ giới. Mỗi năm sẽ có một vị Hành khiển cai quản hạ giới, năm kế tiếp tới lượt vị quan tượng trưng của con giáp liền sau. Hết chu kỳ 12 con giáp, lại quay về vị quan đầu tiên của năm con Tý. Vào thời điểm chuyển giao sang năm mới, vị quan cũ sẽ bàn giao công việc cho vị quan mới tiếp nhận.

Người xưa tin rằng dựa vào sớ tấu của các quan Hành khiển mà Ngọc Hoàng sẽ ban phúc hay trừng phạt con người. Việc hay dở của từng người, từng gia đình, từng thôn xã cho đến từng quốc gia để định công luận tội, nên người xưa làm lễ rất cẩn trọng. Đúng thời khắc giao thừa, mỗi gia đình đều bày mâm cúng chỉn chu nhất để đón tiếp các quan. Các vị Thiên binh không kịp vào tận bên trong nhà được,  vì khi đi thị sát hạ giới quá bận. Do đó bàn cúng của các gia đình thường được đặt ở ngoài cửa chính.

Cúng giao thừa-Nguồn gốc, ý nghĩa thiêng liêng trong phong tục Tết cổ truyền của người Việt 2

Tương truyền Vương hiệu của mười hai vị Hành khiển và Phán quan theo các năm bao gồm:

Năm Tý: Chu Vương Hành Khiển, Thiên Ôn Hành Binh chi Thần, Lý Tào Phán quan.
Năm Sửu: Triệu Vương Hành Khiển, Tam thập lục phương Hành Binh chi Thần, Khúc Tào Phán quan.
Năm Dần: Ngụy Vương Hành Khiển, Mộc Tinh chi Thần, Tiêu Tào Phán quan.
Năm Mão: Trịnh Vương Hành Khiển, Thạch Tinh chi Thần, Liêu Tào Phán quan.
Năm Thìn: Sở Vương Hành Khiển, Hỏa Tinh chi Thần, Biểu Tào Phán quan.
Năm Tỵ: Ngô Vương Hành Khiển, Thiên Hải chi Thần, Hứa Tào Phán quan.
Năm Ngọ: Tấn Vương Hành Khiển, Thiên Hao chi Thần, Nhân Tào Phán quan.
Năm Mùi: Tống Vương Hành Khiển, Ngũ Đạo chi Thần, Lâm Tào Phán quan.
Năm Thân: Tề Vương Hành Khiển, Ngũ Miếu chi Thần, Tống Tào Phán quan.
Năm Dậu: Lỗ Vương Hành Khiển, Ngũ Nhạc chi Thần, Cự Tào Phán quan.
Năm Tuất: Việt Vương Hành Khiển, Thiên Bá chi Thần, Thành Tào Phán quan.
Năm Hợi: Lưu Vương Hành Khiển, Ngũ Ôn chi Thần, Nguyễn Tào Phán quan.

Vạn vật cân xứng có hai mặt đối lập. Các vị hành khiển cũng không nằm ngoài quy luật đó. Có vị nhân từ, cũng có vị khắc nghiệt. Nếu năm đó gặp vị hành khiển nhân từ, đức độ thì nhân dân no đủ, an khang, ít thiên tai, dịch bệnh. Ngược lại, năm nào đói kém nhiều, bệnh tật, tai ương triền miên thì người ta tin rằng đó là hoạ do vị hành khiển năm đó giận dữ giáng xuống.

III. Ý nghĩa thiêng liêng của phong tục cúng giao thừa:

Cúng giao thừa-Nguồn gốc, ý nghĩa thiêng liêng trong phong tục Tết cổ truyền của người Việt 3

Nhà nghiên cứu Minh Đường trong sách Nghi lễ dân gian – Nghi lễ cúng gia tiên cho biết lễ giao thừa (lễ trừ tịch) là lễ quan trọng nhất trong dịp Tết Nguyên Đán. Bởi ý nghĩa sâu xa và quan trọng nghi thức này.

Đó là lễ dâng hương vào giây phút chuyển giao giữa giờ khắc cuối cùng của năm cũ và giờ khởi đầu của năm mới, với ý nghĩa “tống cựu nghinh tân” tiễn đưa vị thần năm cũ và nghênh đón vị thần năm mới. Xin các vị thần linh phù hộ cho gia đình một năm mới thái bình, hạnh phúc.

Không chỉ là tế lễ với hai đoàn Phán quan nhà trời để trông coi năm mới. Người dân còn cầu cúng cả Bản cảnh Thành hoàng và Thổ địa Thần kỳ trong lễ Giao thừa. Hơn cả việc cầu cạnh các vị thần tiên, đây là dịp để rước ông bà tổ tiên của chúng ta về chơi Tết, cùng nhau sum họp, vui vầy với con cháu trong thời khắc đón chào năm mới.

Bình luận

1 bình luận, đánh giá

PMPhạm mão

Danh sách chư vị hành khiển có tự bao giờ

Trả lời.
Thông tin người gửi
Nhấn vào đây để đánh giá
Thông tin người gửi
Cùng chuyên mục
Mách chị em cách vệ sinh khi bị ngứa vùng kín

Mách chị em cách vệ sinh khi bị ngứa vùng kín

07-06-2025 17:02

Ngứa vùng kín là tình trạng phổ biến ở nhiều chị em phụ nữ, gây khó chịu và ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt hằng ngày. Một trong những yếu tố quan trọng giúp cải thiện tình trạng này là biết cách vệ sinh đúng cách, an toàn ngay tại nhà.

Bài xem nhiều

Đáng chú ý

Nổi bật trang chủ
“Góc khuất” của Johnny Trí Nguyễn trong gần 10 năm xa rời màn ảnh Việt
07 Tháng 06, 2025

Trong gần 10 năm "mất tích" khỏi màn ảnh, Johnny Trí Nguyễn đã dồn nhiều tâm huyết và thời gian cho việc gầy dựng Võ đường Liên Phong.

Đọc thêm
Dừng cấp visa cho du học sinh Harvard

Dừng cấp visa cho du học sinh Harvard

07 Tháng 06, 2025

Đại học Harvard chưa đưa ra bình luận về quyết định của Tổng thống Donald Trump.

Kế hoạch phục thù 6 năm của Taylor Swift

Kế hoạch phục thù 6 năm của Taylor Swift

07 Tháng 06, 2025

Cuộc chiến giành lại quyền sở hữu các bản ghi âm gốc của Taylor Swift được cho là diễn ra trong âm thầm suốt 6...

Tỷ phú Musk bất ngờ ủng hộ ý tưởng luận tội ông Trump

Tỷ phú Musk bất ngờ ủng hộ ý tưởng luận tội ông Trump

07 Tháng 06, 2025

Tỷ phú Mỹ Elon Musk sau một cuộc xung đột công khai với Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ủng hộ ý tưởng luận tội...

Bộ GD&ĐT yêu cầu các cơ sở đào tạo rà soát và công bố thông tin tuyển sinh

Bộ GD&ĐT yêu cầu các cơ sở đào tạo rà soát và công bố thông tin tuyển sinh

06 Tháng 06, 2025

Bộ GD&ĐT yêu cầu các cơ sở đào tạo rà soát và công bố thông tin tuyển sinh trình độ đại học, trình độ cao...

Truyền thông Trung Quốc chỉ rõ yếu kém của đội nhà sau trận thua Indonesia

Truyền thông Trung Quốc chỉ rõ yếu kém của đội nhà sau trận thua Indonesia

06 Tháng 06, 2025

Truyền thông Trung Quốc nhắm mũi dùi vào thầy trò Branko Ivankovic sau trận thua Indonesia 0-1 ở bảng C vòng loại ba World Cup...

Hơn 111,8 nghìn doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường

Hơn 111,8 nghìn doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường

06 Tháng 06, 2025

Trong 5 tháng đầu năm 2025, hơn 111,8 nghìn doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường; ngược lại, có khoảng 111,6 nghìn...

Việt Nam lọt top 5 điểm đến của du khách châu Âu trong mùa hè 2025

Việt Nam lọt top 5 điểm đến của du khách châu Âu trong mùa hè 2025

06 Tháng 06, 2025

Việt Nam chính thức lọt vào danh sách top 5 điểm đến châu Á được du khách châu Âu tìm kiếm nhiều nhất mùa hè...

Hoa hậu Thùy Tiên có thể bị cấm biểu diễn

Hoa hậu Thùy Tiên có thể bị cấm biểu diễn

06 Tháng 06, 2025

Hiện mọi động thái liên quan tới Hoa hậu Thùy Tiên vẫn đang thu hút sự chú ý và quan tâm từ phía dư luận....

Khi Mỹ chuyển hướng sang Trung Đông

Khi Mỹ chuyển hướng sang Trung Đông

06 Tháng 06, 2025

Theo Wall Street Journal (WSJ), Mỹ đang chuyển hướng các ngòi nổ tên lửa chống UAV rất cần thiết dành cho Kiev sang một chiến...

Trung Quốc vượt Mỹ về số lượng đại học tốp đầu

Trung Quốc vượt Mỹ về số lượng đại học tốp đầu

06 Tháng 06, 2025

Trung Quốc đã vượt qua Mỹ về số lượng trường đại học có mặt trong bảng xếp hạng toàn cầu của Trung tâm Xếp hạng...

Romeo Beckham chia tay bạn gái

Romeo Beckham chia tay bạn gái

06 Tháng 06, 2025

Theo báo Anh và Mỹ, Romeo Beckham chia tay bạn gái Kim Turnbull sau 7 tháng hẹn hò. Nguyên nhân được cho là không liên...

HLV Didier Deschamps nêu đích danh Quả bóng Vàng 2025

HLV Didier Deschamps nêu đích danh Quả bóng Vàng 2025

06 Tháng 06, 2025

HLV Didier Deschamps khẳng định 100% tiền đạo này sẽ giành Quả bóng Vàng 2025.

Mỹ từ chối hỗ trợ Anh và Pháp trên bầu trời Ukraine

Mỹ từ chối hỗ trợ Anh và Pháp trên bầu trời Ukraine

06 Tháng 06, 2025

Bloomberg dẫn nguồn tin nội bộ cho biết, Mỹ từ chối hỗ trợ trên không cho lực lượng gìn giữ hòa bình của Anh và...

Từ viễn thông đến game online: INTER ITS bước vào hệ sinh thái số với hai giấy phép chiến lược

Từ viễn thông đến game online: INTER ITS bước vào hệ sinh thái số với hai giấy phép chiến lược

05 Tháng 06, 2025

Công ty Cổ phần Giải pháp Công nghệ Thông tin Quốc tế (INTER ITS., JSC) đã khẳng định vai trò tiên phong trong đổi mới...

0.71890 sec| 2318.039 kb